Machiavelli

Ông ấy là cây bút chuyên viết về chính trị tai tiếng nhất, mà cũng có ảnh hưởng sâu sắc nhất mọi thời đại. Tên ông – Machiavelli – được đưa vào từ điển với nghĩa “âm mưu hiểm độc” và đeo đuổi quyền lực một cách ích kỷ.

Niccolò Machiavelli là nhà ngoại giao và bầy tôi của nền dân sự Florence, là cha đẻ của khoa học chính trị. Tác phẩm được biết đến rộng rãi nhất của ông – Quân Vương – là cuốn sách vỡ lòng về cách thức giành lấy và nắm giữ quyền lực một cách quyết liệt, không cần quá để ý tới lương tâm. Một tác phẩm nổi tiếng khác – Luận bàn về mười cuốn sử đầu tiên của Titus Livius – được coi là nguồn tài liệu cơ bản cho các nhà nghiên cứu với phân tích sâu sắc về cách vận hành của một xã hội dân sự cùng lời nhận định cứng rắn về bản chất con người.

Triết lý của Machiavelli được định hình từ sự hỗn loạn trong quãng đời ông sống ở Florence, đó là thời kỳ của những thiên tài nở rộ và những bạo chúa tàn nhẫn. Cuộc đời ông có sự giao thoa với hai thiên tài hội họa là Leonardo da Vinci và Michelangelo. Nhiệm vụ chính trị đầu tiên đặt lên vai ông chính là do thám nhà truyền giáo “ma quỷ” Savonarola.

Trong sự nghiệp ngoại giao, Machiavelli có cơ hội tiếp xúc với nhiều nhân vật quan trọng như Giáo hoàng Alexander VI cùng con trai của ngài, Cesare Borgia khét tiếng với tính cách bạo lực mà sau trở thành hình mẫu cho tác phẩm Quân Vương. Hiểu biết của Machiavelli được tích góp từ các nhân vật quyền lực xung quanh như Giáo hoàng Julius II – “Giáo hoàng Đáng sợ”, và người kế nhiệm, Giáo hoàng Clement VII không có chính kiến, cùng các vị vua của Pháp và Hoàng đế La Mã Thần thánh. Bằng việc phân tích những thành công và thất bại của họ, Machiavelli đã phát triển lối tiếp cận với chính trị quyền lực mang tính cách mạng của ông.

Trên hết, Machiavelli đặt trọng tâm nghiên cứu vào bản chất con người. Ở cuốn Quân Vương, ông viết ra bản hướng dẫn thực hành cho các nhà chính trị đang lên dựa theo nguyên tắc nhìn nhận thế giới như nó vốn là thay vì như người ta mong đợi nó là. Người ta nói ông lạnh lùng, tính toán, cay độc và vô đạo đức. Thực tế cho thấy, theo Miles Unger – tác gia chuyên viết tiểu sử, Machiavelli là một cây bút có tính nhân văn sâu sắc, sở hữu các lý thuyết gây tranh cãi vốn được cho ra đời nhằm đáp trả tình trạng bạo lực và mục nát trong xã hội mà ông thuộc về. Ông còn là một nhà tâm lý học với hiểu biết sắc sảo về bản chất con người, đi trước Freud hàng thế kỷ. Lỗi lạc và dí dỏm, ông không chỉ là nhà lý thuyết chính trị mà còn là nhà thơ, nhà soạn kịch với vở hài kịch xuất sắc nhất nước Ý thời Phục Hưng – La Mandragola. Machiavelli được gọi là người hiện đại đầu tiên, chẳng nề hà về một thế giới không có Chúa. Với xuất phát điểm khiêm tốn, bằng năng lực của bản thân, Machiavelli đã nhìn thấu được lòng mộ đạo cùng tính đạo đức giả trong thời đại của mình.

Dựa trên các nguồn tư liệu tiếng Ý quý giá và nguyên bản, cùng hiểu biết về Florence, Miles Unger đã viết ra một bản tiểu sử hấp dẫn và đáng tin cậy về một thiên tài mà các tác phẩm của ông vẫn có giá trị đến tận ngày nay.

Ảnh bìa sách: Tranh vẽ chân dung Machiavelli và cảnh nền là Florence thời Trung Cổ.