Hoàng Việt Nhất Thống Dư Địa Chí

Hoàng Việt Nhất Thống Dư Địa Chí chính là bộ địa chí đầu tiên của triều Nguyễn, mở đầu cho các bộ địa chí có qui mô lớn và những phương chí sau này. Đây là bộ sách lớn đến 10 quyển, ghi chép đầy đủ về các mục như trong bài biểu dâng sách của tác giả Lê Quang Định đã nói, nét nổi bật nhất của bộ sách này chính là việc ghi chép một cách tường tận về hệ thống giao thông đường bộ lẫn đường thủy của nước ta vào đầu thế kỷ XIX.

Sự ra đời của Hoàng Việt Nhất Thống Dư Địa Chí có ý nghĩa rất lớn đối với công cuộc xây dựng triều đại nhà Nguyễn sau mấy trăm năm đất nước bị nạn cát cứ, lãnh thổ dài rộng từ Nam chí Bắc được chép trong đó là một biểu thị về sự hùng mạnh của Việt Nam vào những ngày đầu của thế kỷ XIX. Mặt khác, kế thừa những công trình địa chí có từ trước, bộ sách này đã thể hiện một đất nước Việt Nam có nền văn hiến lâu đời, một dân tộc bất khuất, hào hùng trong công cuộc giữ nước và dựng nước. Ưu điểm nổi bật nhất của Hoàng Việt Nhất Thống Dư Địa Chí chính là việc mô tả một cách chính xác về đường đi, các dịch trạm, các địa danh, sông núi, khe suối, ngòi rạch, cửa biển, kèm theo lời chú giải mặt mạnh mặt yếu, chỗ hiểm chỗ thuận lợi của từng địa phương rất cụ thể. Đọc bộ sách này, không những có thể hình dung một cách khá toàn diện về hình thể đất nước Việt Nam lúc bấy giờ mà còn giúp con người đi đường, người đang làm công vụ, quan lại địa phương hiểu rõ hơn từng vùng đất, từng nơi mà cứ tưởng là quá xa xôi không bao giờ biết đến. Chính vì vậy mà bộ sách đã được triều Nguyễn đánh giá rất cao, đồng thời đã trở thành công cụ tra cứu chủ yếu cho các công trình địa chí tiếp theo mà bộ Đại Nam Nhất Thống Chí.